2025 YILI GELİRLERİNE İLİŞKİN YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAME SÜRECİ

Beyanname Verme Süresi

2025 Gelir Vergisi Beyannamesi Nasıl Verilir? 2025 yılına ait gelir unsurlarının beyanı için verilmesi gereken Yıllık Gelir Vergisi Beyannameleri, her yıl olduğu gibi 1 Mart – 2 Nisan 2025 tarihleri arasında Dijital Vergi Dairesi üzerinden elektronik ortamda verilecektir. Bu tarih, aynı zamanda tahakkuk eden vergilerin ödeme süresinin de son günüdür. Bu tarihlerin yanında her sene 10 gün kadar süre uzatımı yapılmaktadır.

Beyanname Verme Zorunluluğu Kimler İçin Var ?

Gelir Vergisi uygulamasında beyana tabi gelir unsurları yedi başlık altında toplanır: ticari kazanç, zirai kazanç, serbest meslek kazancı, ücret, gayrimenkul sermaye iradı (kira), menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar.

Beyan zorunluluğu, elde edilen gelirin niteliğine göre farklı sistemler üzerinden gerçekleştirilir:

Ticari, zirai ve mesleki kazanç elde edenler: e-Beyanname Sistemi üzerinden,

Serbest meslek erbabı ve işletme hesabı esasına göre defter tutanlar: Defter Beyan Sistemi üzerinden,

Ücret, kira, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlar için beyanname verenler: Hazır Beyan Sistemi üzerinden.

Bu sistemlere Dijital Vergi Dairesi (intvrg.gib.gov.tr) üzerinden erişim mümkündür.

Önemli bir not olarak, zarar beyan edilse dahi ticari, zirai ve mesleki kazanç sahiplerinin mutlaka beyanname vermesi zorunludur.

Hazır Beyan Sisteminde “Beyanname Vermeli Miyim?” Uygulaması

Kira, ücret, menkul sermaye iradı veya diğer kazançları elde eden mükelleflerin yıllık beyanname verip vermeyecekleri, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Hazır Beyan Sistemi üzerinde sunduğu “Beyanname Vermeli Miyim?” test uygulaması üzerinden öğrenilebilmektedir.

Bu test, Gelir Vergisi Kanunu’nun 86. maddesi ve 311 sıra numaralı Genel Tebliğ kapsamında istisna ve sınır durumlarını dikkate alarak çalışmakta olup, yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki bağlayıcılığı bulunmamaktadır.

Örneğin, 2024 yılı için mesken kira gelirlerinde istisna tutarı 33.000 TL’dir. Bu sınırın altındaki gelirler için yıllık beyanname verilmesi gerekmezken, üzerindeki gelirlerde beyan zorunluluğu doğmaktadır.

Beyan Edilmeyen Gelirlerin Tespiti ve Sonuçları

Gelir Vergisi sisteminin temel noktalarından biri, mükelleflerin elde ettikleri gelirleri doğru, eksiksiz ve zamanında beyan etmeleridir. Çünkü vergi konusu kamunun yararına bir konudur. Ancak bazı durumlarda, mükellefler gelirlerini kasten veya ihmalle beyan dışında bırakabilmektedir. Bu tür durumlar, hem vergi kayıp ve kaçağına neden olmakta hem de vergi güvenliğini zedelemektedir.

Tespitte Kullanılan Yöntemler

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), teknolojik altyapısını geliştirmiş ve çok sayıda kamu kurumu ile veri paylaşımına dayalı entegre bilgi sistemleri kurmuştur. Bu kapsamda;

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Noterler, Bankalar, Belediyeler, PTT, EPDK ve benzeri kurumlarla yapılan veri paylaşımı sayesinde, mükelleflerin elde ettiği gelirlerin kapsamlı bir şekilde izlenmesi mümkündür.

Mükellef tarafından hiç beyan edilmeyen ya da eksik beyan edilen gelir unsurları, bu kurumlardan alınan veriler ile karşılaştırılarak analiz edilmektedir.

Ayrıca, Gelir İdaresi’nin risk analiz sistemleri sayesinde, şüpheli işlem ve beyanlara yönelik otomatik tespit mekanizmaları da etkin şekilde çalışmaktadır.

Tespitin Hukuki Dayanakları ve Süreci

Beyan dışı bırakılan gelirlerin tespiti, genellikle aşağıdaki iki hukuki dayanağa göre yapılmaktadır:

Vergi İnceleme Raporları: Vergi müfettişleri tarafından yürütülen incelemeler sonucunda düzenlenen raporlar doğrultusunda, gelir unsurlarının beyan edilmediği tespit edilebilir.

Takdir Komisyonu Kararları: Özellikle belgeli veri elde edilemeyen durumlarda, takdir komisyonu devreye girerek mükellefin muhtemel gelirini belirlemekte ve bu tutar üzerinden cezalı tarhiyat yapılmaktadır.

Uygulanacak Yaptırımlar

Beyan dışı bırakılan gelirlerin tespiti hâlinde, aşağıdaki mali ve cezai yaptırımlar gündeme gelmektedir:

Vergi Ziyaı Cezası: Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu uyarınca, beyan dışı bırakılan tutar üzerinden bir kat oranında vergi ziyaı cezası uygulanır.

Gecikme Faizi: Eksik veya geç tahakkuk eden vergilere, beyanname verilmesi gereken tarihten itibaren fiili ödeme tarihine kadar her ay için gecikme faizi hesaplanarak tahsil edilir.

Özel Usulsüzlük Cezası: Duruma göre, beyan yükümlülüğünün ihlal edilmesi nedeniyle özel usulsüzlük cezası da ayrıca kesilebilmektedir.

Diğer Makalelerimize ulaşmak için tıklayınız.

Diğer Makalelerimize ulaşmak için tıklayınız.

Güncel Uygulamalar ve Dijital Denetim

2024 yılı itibarıyla Gelir İdaresi Başkanlığı, tespit edilen beyan eksikliklerine karşı daha hızlı ve dijital odaklı bir yaklaşım benimsemiştir:

SMS ile Bilgilendirme: Gelir elde ettiği halde beyanname vermeyen veya eksik beyan eden mükelleflere sistem üzerinden SMS gönderilerek uyarı yapılmaktadır.

Uyarı Mektupları: Özellikle serbest meslek erbabı (doktor, avukat, diş hekimi, mühendis vb.) gibi gruplarda, ortalamanın altında gelir beyan eden mükelleflere yönelik uyarı ve bilgilendirme içerikli mektuplar gönderilmektedir.

Bu uygulamalar, mükellefleri hem gönüllü uyuma teşvik etmekte hem de vergi kaybının önlenmesini amaçlamaktadır.

Süresinde Verilmeyen Beyannameye İlişkin Yaptırımlar

Gelir Vergisi beyannamesinin süresi içerisinde verilmemesi, hem vergi kaybına hem de ciddi hukuki ve mali yaptırımlara yol açabilmektedir. Bu yaptırımlar, mükellefin elde ettiği gelir türüne göre farklılık göstermektedir.

Ticari, Zirai ve Mesleki Kazanç Sahipleri Açısından

Ticari kazanç, zirai kazanç ve serbest meslek kazancı elde eden mükelleflerin yıllık gelir vergisi beyannamesini süresinde vermemesi hâlinde;

Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 352. maddesi kapsamında özel usulsüzlük cezası uygulanır.

Beyan edilmeyen gelir nedeniyle eksik hesaplanan veya hiç tahakkuk ettirilmeyen vergi için vergi ziyaı cezası kesilir. Bu ceza, bir kat oranında uygulanır.

Ayrıca, geç beyan nedeniyle tahakkuk eden verginin ödeme süresi geçtiğinden, VUK’un 112. maddesi uyarınca gecikme faizi tahsil edilir. Bu faiz, her gün için hesaplanır ve beyanname verilmesi gereken günden fiili ödeme tarihine kadar geçen süre esas alınır.

Beyanname verilmiş olsa dahi, vergi tahakkuku yapılmamış ya da tahakkuk eden vergi süresinde ödenmemişse aynı yaptırımlar geçerlidir.

Bu gelir unsurlarına ilişkin kazançlar, Gelir Vergisi sisteminde “kazanç esaslı” nitelikte olduğundan, beyanname verilmemesi doğrudan vergi ziyaına yol açar ve ciddi sonuçlar doğurur.

Ücret, Kira, Menkul Sermaye İradı (MSİ) ve Diğer Kazanç ve İratlar (DKİ) Açısından Ücret geliri, gayrimenkul sermaye iradı (kira), menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlara ilişkin gelir elde eden mükelleflerin süresinde beyanname vermemesi hâlinde;

1. 1. 1. derece usulsüzlük cezası, Vergi Usul Kanunu’nun 352/1. maddesi uyarınca uygulanır. Bu ceza, beyanname verilmemesi nedeniyle iki kat olarak kesilir.

Ayrıca, beyana konu gelir takdir komisyonu tarafından takdir edilir. Komisyon, elde edilen gelir tutarını çeşitli veri kaynaklarından (örneğin banka kayıtları, tapu bilgileri, mesken değerleri, kira kontratları) hareketle belirleyebilir.

Takdir edilen kazanç üzerinden, hem vergiler re’sen tarh edilir hem de vergi ziyaı cezası uygulanır.

Gecikme durumlarında, gecikme faizi de ayrıca tahsil edilir.

Bu dört gelir unsuru açısından beyan edilmeyen gelirler, genellikle kaynaklardan verilerle tespit edilebildiği için (örneğin banka faiz gelirleri, tapu/kira kontratları vb.), elektronik denetim araçlarıyla kolayca izlenmekte ve mükellefin beyan dışı bıraktığı gelirlerin tespiti mümkün olmaktadır.

Önerilerimiz

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik altyapısı ve veri analiz gücü, beyanda bulunmayan mükelleflerin tespitini oldukça kolaylaştırmıştır. Bu nedenle:

2025 yılına ait gelirleri olan tüm mükelleflerin, gelir türlerine uygun sistem üzerinden beyanname verme zorunluluklarını titizlikle kontrol etmeleri,

Hazır Beyan Sistemi’ndeki test uygulamasını kullanarak yükümlülüklerini tespit etmeleri, Beyan dönemini kaçırmamalarını önemle hatırlatıyoruz.

Aksi hâlde, sadece vergi değil; ciddi cezai ve mali yaptırımlar söz konusu olacaktır. Ayrıca Beyanname yükümlülükleri, cezai yaptırımlar veya vergi denetimleriyle ilgili tüm sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Alanında deneyimli hukukçulardan oluşan ekibimizle size en doğru ve güncel bilgiyi sunmaya hazırız.

Bu linkten bize ulaşabilirsiniz : https://www.tasci.av.tr/iletisim/