İSTİHKAK DAVASI 2025

İstihkak davası, mülkiyet hakkını korumak amacıyla haksız zilyetlik durumunda açılan ayni davadır. Haciz, miras veya rıza dışı elden çıkma sebeplerine göre türleri, şartları, süresi ve Yargıtay kararlarıyla detaylı anlatım.

İstihkak Davası Nedir?

İstihkak davası, bir kişinin mülkiyet hakkına dayanarak bir eşyayı haksız olarak elinde bulunduran kişiye yönelik açmış olduğu ayni davadır. Bir başka deyişle malı elinde bulundurmayan dolaylı haklı zilyedin, malı elinde bulunduran dolaysız haksız zilyete karşı açmış olduğu davadır. İstihkak davasındaki en önemli süje mülkiyet hakkıdır. İstihkak davası mülkiyet hakkını korumak için en etkili yollardan biridir. Mülkiyet hakkından ayrılmaz bir yapıdadır.

İstihkak davası eşyayı haksız olarak elde tutan zilyetten alınıp asıl hak sahibine geri verilme amacı güttüğü için aynı zamanda bir eda davası niteliğindedir. İstihkak davası hem taşınırlar hem taşınmazlar için açılabilen bir davadır. Ayni bir dava olması sebebiyle zamanaşımına tabi değildir. Bu sebeple hakkı koruma yolları bakımından ilk tercih edilmektense daha sonra tercih edilmesi uygulamada karşılık bulmaktadır.

İstihkak Davası Tarafları Kimler Olabilir?

HMK’ya göre davada davacı ve davalı olmak üzere iki taraf bulunması kuralı istihkak davasında da geçerli bir husustur. İstihkak davasında davacı malı elinde bulunmayan dolaylı haklı zilyettir, davalı ise malı elinde haksız bir şekilde bulunduran dolaysız zilyettir.

İstihkak davasında davacının dava açtığı sırada mutlaka mülkiyet hakkını haiz olması gerekmektedir çünkü dava mülkiyet hakkını korumak amacıyla açılır.

Paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyet hallerinde bazı durumlar farklılaşır. Paylı mülkiyette her bir paydaş kendi payını korumak adına istihkak davası açabilir. Ayrıca paylı mülkiyete konu olan eşyanın zilyetliğinin korunması için diğer paydaşlar lehine ve adına olacak şekilde dava açabilir.

Elbirliği mülkiyetinde ise yapısı gereği ortakların tümünün davayı açması gerekir. Ek olarak aşağıda bahsedeceğimiz haciz sebebiyle istihkak davasında taraflar duruma göre farklılık gösterir.

İstihkak Davası Şartları Nelerdir?

1. Davayı açan kişi mülkiyet hakkına sahip olmalıdır.
2. Davalı haksız zilyet olmalıdır yani malı elinde bulundurma sebebi bir hakka dayanmamalıdır.
3. Malikin dolaylı zilyet olması gerekir.

Taşınır ve Taşınmazlar İçin İstihkak Davası

Taşınırlar İçin İstihkak Davası

Bu istihkak davası taşınır malı elinde haksız olarak bulunduran kişiye açılır. Taşınırlar için açılabilecek “taşınır davası” isimli bir dava da vardır.

İstihkak davasındaki en önemli şart mülkiyet hakkına haiz olmaktır. Taşınır davasında mülkiyet hakkına haiz olmaya gerek yoktur. Malik olmayan zilyetler de açabilir.

İstihkak davasında zamanaşımı yoktur. Taşınır davasında ise TMK 989/2’ye göre 5 yıllık zamanaşımı vardır.

Uygulamada genellikle ilk tercih edilen dava taşınır davası olmaktadır. İstihkak davası her zaman açılabildiği için son çare olarak görülmektedir.

Taşınmazlar İçin İstihkak Davası

TMK m.992’ye göre:
“Tapuya kayıtlı taşınmazlarda, hak karinesinden ve zilyetlikten doğan dava açma hakkından yalnız adına tescil bulunan kimse yararlanır. Bununla birlikte taşınmaz üzerinde fiilî hâkimiyeti bulunan kimse, gasp veya saldırı sebebiyle dava açabilir.”

Maddenin ikinci cümlesinden anlaşıldığı üzere fiili hakimiyeti bulunan kimse gasp ve saldırı sebebiyle dava açabilir. Bu dava haksız el atmanın önlenmesi davasıdır. Yine tapu kaydının düzeltilmesi davası da açılabilir.

Mülkiyet hakkı sahibi bu davaları açabileceği gibi mülkiyet dayanarak istihkak davası da açabilir.

Uygulamada bakıldığında taşınmazın tamamen işgali halinde genellikle istihkak değil haksız el atmanın önlenmesi davası açılmaktadır. Fakat sonuçta istihkakın işlevini yerine getirmektedir.

Sonuç olarak taşınmazlarda istihkak yerine muadil olan başka davalar açılabilir. Bazı davalarda söz konusu olan zamanaşımı süresinin geçmesi ya da tapuya kayıtlı olmayan taşınmazlarda 20 yıl süre ile malik olma sıfatıyla zilyet olan ve bu sıfatı davasız ve aralıksız sürdürüp zamanaşımı ile kazanan kişiye karşı istihkak davası açılabilir.

Diğer Makalelerimize Ulaşmak İçin Linke Tıklayabilirsiniz.

Diğer Makalelerimize Ulaşmak İçin Linke Tıklayabilirsiniz.

İstihkak Davası Çeşitleri Nelerdir?

İstihkak davası;

• Haciz sebebiyle istihkak davası,
• Miras sebebiyle istihkak davası,
• Malın rıza dışı elden çıkması sebebiyle istihkak davası
  olmak üzere üç şekilde açılabilir.

1. Haciz sebebiyle istihkak davası

Haciz sebebiyle istihkak davası, İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenen bir dava türüdür.

Bu dava, borçlunun mallarının haczi sırasında borçlu veya üçüncü bir kişinin haczedilen mal üzerinde üstün bir hakkını ileri sürmesiyle meydana gelir. İİK 96 ve devamındaki maddelerde düzenlenir.

Hacizli malın borçlunun elinde olması ve malın borçlu ile birlikte üçüncü bir kişinin elinde bulunması halinde; İİK m.97’ye göre taşınır malı elinde bulunduran kimse onun maliki sayılır.

Haciz esnasında istihkak talebinde bulunulması durumunda; icra dairesi istihkak iddiasını alacaklıya iletir ve alacaklı bunu öğrendikten itibaren 3 gün içinde itiraz edebilir.

İtiraz edilmezse mal üzerindeki haciz kalkar. İtiraz edilirse dosya icra mahkemesine gönderilir. Mahkeme icranın durdurulması veya devamına karar verir.

Bu karardan itibaren üçüncü kişiler 7 gün içinde istihkak davası açabilir. Açmazlarsa haklarından vazgeçmiş olurlar.

Hacizli malın tamamen üçüncü kişinin elinde olması halinde ise alacaklıya 7 gün içinde istihkak davası açması için süre tanınır.

2. Miras sebebiyle istihkak davası

Miras sebebiyle istihkak davası, terekeye ait bir mal üzerinde haksız zilyetliği bulunan kişiye karşı, mirasçıların mirasçılıktan doğan haklarını ileri sürmeleriyle açılır.

İyiniyetli davalılara karşı zamanaşımı 1 yıl, kötü niyetli davalılara karşı 20 yıldır.

3. Malın elden çıkması halinde istihkak

Malın malikinin elinden rızası dışında çıkması halinde, malik dolaysız zilyetliğini haksız biçimde kaybetmiş olur. Bu dava ile malın dolaysız zilyetliğini haksız biçimde ele geçiren kişiye karşı dava açılarak geri alınması amaçlanır.

İstihkak Davasında Süreler ve Zamanaşımı

• Adi istihkak davası: Zamanaşımına tabi değildir.
• Miras sebebiyle istihkak davası:
  • İyiniyetli davalıya karşı 1 yıl,
  • Kötü niyetli davalıya karşı 20 yıl.
• Haciz sebebiyle istihkak davası:
  • Borçlunun elinde bulunuyorsa 7 gün içinde açılmalıdır.

İstihkak Davasında İspat Yükü

İstihkak davasında ispat yükü kural olarak davacıdadır.
Davacı mülkiyet hakkına sahip olduğunu ispat etmelidir.
Davalı da karşı ispat yoluna gidebilir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Adi istihkak davası: Asliye hukuk mahkemesi; taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
• Miras sebebiyle istihkak: Asliye hukuk mahkemesi; mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
• Haciz sebebiyle istihkak: İcra mahkemesi; takibin yapıldığı yer veya davalının yerleşim yeri yetkilidir.

Yargıtay Kararlarından Örnekler

• Geçerli bir haczin ve icra takibinin dava şartı olduğu (17. HD, 18.02.2013, 13403/1712)
• Üçüncü kişinin açıkça istihkak iddiası bulunmadığında İİK 96 ve devamı uygulanamayacağı (12. HD, 21.04.2014, 6775/11570)
• Kötü niyet ispatı olmadan tazminata hükmedilemeyeceği (21. HD, 2008/16233)
• Mülkiyet karinesinin aksinin güçlü delillerle ispatlanması gerektiği (8. HD, 14.01.2020, 2017/13121 E., 2020/87 K.)

Avukatın Rolü

İstihkak davası hem hukuki hem teknik bilgi gerektirdiğinden uzman bir avukatın süreci yönetmesi çok önemlidir. Bu dava, mülkiyet hakkını koruyan en önemli hukuki yollardan biridir.

Yanlış bir usul veya sürecin hatalı yürütülmesi, ciddi hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle deneyimli avukat desteğiyle yürütülmesi tavsiye edilir.

Bu linkten bize ulaşabilirsiniz : https://www.tasci.av.tr/iletisim/

İstihkak Davası – Sıkça Sorulan Sorular (SSS)